✨Mã Thừa Nguyên

Mã Thừa Nguyên (; ; 3 tháng 11 năm 1927 – 25 tháng 9 năm 2004) là một nhà khảo cổ học, nhà kim thạch học, và từng là chủ tịch của Bảo tàng Thượng Hải. Ông được ghi nhận là người đã bảo vệ những hiện vật vô giá khỏi bị phá hủy trong thời kỳ Cách mạng Văn hóa, đồng thời là người có công gây quỹ và hỗ trợ cho việc xây dựng lại Bảo tàng Thượng Hải. Ông là một trong những chủ nhân của Giải thưởng John D. Rockefeller III, và đã được đích thân Tổng thống Pháp Jacques Chirac trao tặng Huân chương Bắc đẩu Bội tinh.

Mã là một chuyên gia về đồ đồng cổ của Trung Quốc và đã xuất bản hơn 80 cuốn sách cùng tài liệu học thuật, bao gồm bộ bách khoa toàn thư 16 tập về đồ đồng. Ông chịu trách nhiệm khôi phục những di vật cổ bao gồm bộ biên chung Tấn Hầu Tô và các thẻ tre thời Chiến Quốc, hiện được Trung Quốc xem là bảo vật quốc gia.

Đầu đời và sự nghiệp

Mã Thừa Nguyên sinh ngày 3 tháng 11 năm 1927 tại Thượng Hải. Năm 1946, ông gia nhập chi bộ ngầm của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Năm 1951, ông tốt nghiệp khoa lịch sử của Đại học Đại Hạ, tiền thân Đại học Sư phạm Hoa Đông. Ông từng làm việc cho sở giáo dục của chính quyền thành phố Thượng Hải trước khi gia nhập Bảo tàng Thượng Hải vào năm 1954. Ban đầu Mã được bổ nhiệm làm quản lý và bí thư Đảng Cộng sản của bảo tàng, nhưng ông đã từ chức vào năm 1956 để tập trung vào công việc học thuật, và sau đó trở thành giám đốc bộ phận nghiên cứu đồ đồng.

Ban đầu, Mã ngăn không cho Hồng vệ binh tiến vào bảo tàng bằng cách tổ chức nhân viên của mình thành Hồng vệ binh giả. Đồng thời, ông cho sơn các khẩu hiệu chủ nghĩa Mao lên tủ trưng bày để bảo vệ các di tích. và mời ông đi cùng Chủ tịch Trung Quốc Giang Trạch Dân đến dùng riêng bữa tối với mình tại Pháp. Mã Thừa Nguyên đã tích cực thu hồi nhiều mặt hàng từ chợ đồ cổ Hồng Kông. Năm 1992, ông mua lại bộ biên chung Tấn Hầu Tô (晉侯穌鐘) 3.000 năm tuổi, được chính phủ Trung Quốc liệt vào danh sách 64 bảo vật quốc gia đầu tiên bị cấm trưng bày ở nước ngoài vào năm 2002.

Năm 1994, Mã đã phục hồi được hơn 1.200 thẻ tre Kinh Sở thời Chiến Quốc, ngày nay gọi là thẻ tre của Bảo tàng Thượng Hải. Một số văn bản cổ được viết trên các thẻ, bao gồm Khổng Tử thi luận (孔子诗论), một bài luận chưa được biết đến trước đây về Kinh Thi Nho giáo, được cho là của chính Khổng Tử. Phát hiện này gây nên chấn động trong giới học thuật và các văn bản này đã trở thành chủ đề nghiên cứu chuyên sâu của nhiều học giả, bao gồm cả chính Mã.

Học thuật

Mã là chuyên gia về đồ đồng cổ Trung Quốc. Ông đã xuất bản hơn 80 cuốn sách cùng tài liệu học thuật về đề tài này. Quyển Ancient Chinese Bronzes của Mã, phát hành bản tiếng Anh bởi Nhà xuất bản Đại học Oxford (), có ảnh hưởng lớn và được sử dụng rộng rãi làm sách giáo khoa đại học. Bộ bách khoa toàn thư gồm 16 tập của ông, Trung Quốc thanh đồng khí toàn tập (中国青铜器全集, "Đồ đồng Trung Quốc toàn tập"), là cuốn sách toàn diện nhất về đồ đồng Trung Quốc từng được xuất bản. Mã cũng là tổng biên tập của Thượng Hải bác vật quán tàng Chiến Quốc Sở trúc thư (上海博物馆藏战国楚竹书, "Thẻ tre nước Sở thời Chiến Quốc của Bảo tàng Thượng Hải"), một nghiên cứu đột phá về các thẻ tre thời Chiến Quốc do chính ông phục hồi. Những cuốn sách khác mà ông đã xuất bản bao gồm Trung Quốc thanh đồng khí nghiên cứu (中国青铜器研究, "Nghiên cứu về đồ đồng Trung Quốc"), một tuyển tập gồm 40 bài báo học thuật của ông, Ngưỡng Thiều văn hóa đích thải đào (仰韶文化的彩陶, "Gốm sứ màu của văn hóa Ngưỡng Thiều"), và Thương Chu thanh đồng khí minh văn tuyển (商周青铜器铭文选, "Những bản khắc bằng đồng chọn lọc của các triều đại nhà Thương và nhà Chu").

Ngoài chức vụ chính là giám đốc Bảo tàng Thượng Hải, Mã còn giảng dạy với tư cách là giáo sư bán thời gian tại Đại học Sư phạm Hoa Đông và Đại học Phúc Đán. Ông cũng là thành viên hội đồng của Hiệp hội Khảo cổ học Trung Quốc và phó chủ tịch Hiệp hội Bảo tàng Trung Quốc.

Giải nghệ và tự sát

Dù đã nghỉ hưu năm vào 1999, Mã vẫn làm cố vấn cho Bảo tàng Thượng Hải. Tuy nhiên, ông lại có những mâu thuẫn ngày càng gay gắt với ban lãnh đạo mới. Ông bị buộc tội lạm dụng 250.000 đô la Mỹ do một nhà sưu tập người Mỹ gốc Hoa quyên góp, nhưng một cuộc điều tra sau đó đã chứng minh sự trong sạch của ông. Cũng có tin đồn rằng một số thẻ tre cổ mà ông mua với số tiền lớn từ công quỹ là hàng giả.

Trong những năm cuối đời, Mã được cho là đã mắc bệnh cao huyết áp và gặp các vấn đề về thận, nhưng ông vẫn tuân theo kỹ càng lời khuyên của bác sĩ. Người ta cũng nói rằng ông bị trầm cảm và đã tự sát vào ngày 25 tháng 9 năm 2004. Báo chí chính thống ở Trung Quốc đưa tin về cái chết của ông nhưng ban đầu không tiết lộ nguyên nhân. Khi Tổng thống Chirac tổ chức chuyến thăm Thượng Hải vào tháng 10, ông nhất quyết đòi gặp Mã mà không hay biết rằng Mã đã qua đời.

Cuộc sống cá nhân

Mã Thừa Nguyên kết hôn với Chen Zhiwu (). Họ có một cô con gái sống ở Úc. Trước khi qua đời, ông đã mời con gái đến Thượng Hải ở cùng mình hai tuần. Ông tự tử ba ngày sau khi con gái trở về Úc.