✨Elisabeth của Bohemia

**Elisabeth của Bohemia** (ngày 26 tháng 12 năm 1618 - 11 tháng 2 năm 1680), còn được gọi là **Elisabeth của Pfalz,** Công chúa Elisabeth của Công quốc Pfalz, hoặc Công chúa-Tu viện trưởng của Tu viện Herford, là con gái đầu của tuyển hầu Frederick V của Pfalz (từng là Quốc vương Bohemia trong một thời gian ngắn) và Elizabeth Stuart. Elisabeth của Bohemia là một triết gia nổi tiếng qua những bức thư trao đổi triết học giữa bà và René Descartes. Bà có ảnh hưởng quan trọng đối với thuyết siêu hình học nhị nguyên của Descartes; đồng thời lý luận của bà đã đặt ra những mối quan tâm về siêu hình học cho các nhà triết học sau này.

Cuộc đời

thế=Elisabeth of Bohemia-Palatinate at age 12 from "A Sister of Prince Rupert" by E. Godfrey. According from the text the original painting this photo is based on was painted by Kaspar Barlens and is located in the Herford Museum.|trái|nhỏ| Elisabeth năm 12 tuổi. Elisabeth Simmern van Pallandt sinh ngày 26 tháng 12 năm 1618 tại Heidelberg. Bà là người thứ ba trong số mười ba người con và là con gái lớn nhất của Frederick V, Tuyển hầu tước Pfalz và Elizabeth Stuart, con gái của James I của Anh và em gái của Charles I.

Người ta không biết nhiều về thời niên thiếu của Elisabeth, ngoại trừ những mối quan hệ gia đình. Sau một thời gian trị vì ngắn ngủi không thành công ở Bohemia, cha mẹ của Elisabeth phải chạy đến lưu vong ở Hà Lan vào năm 1620. Elisabeth ở với bà ngoại Louise Juliana của Nassau tại Heidelberg trước khi chuyển đến Hà Lan vào năm 9 tuổi.

Elisabeth được hưởng một nền giáo dục toàn diện, bao gồm triết học, thiên văn học, toán học, luật học, lịch sử, ngôn ngữ hiện đại và cổ điển.

Năm 1646, anh trai của Elisabeth là Philip Frederick của Pfalz đã giết chết một người đàn ông trong một cuộc đấu tay đôi. Mặc dù tu viện trưởng trước đây (chị họ của Elisabeth) cũng là một người Cải cách, Elisabeth đã vấp phải nhiều sự ngờ vực ban đầu do sự khác biệt về đức tin.

Là Tu viện trưởng, bà chủ trì tu viện và cai quản cộng đồng dân cư xung quanh gồm 7.000 người. Trong thời gian Elisabeth là tu viện trưởng, tu viện đã trở thành nơi ẩn náu cho nhiều người khỏi các cuộc đàn áp tôn giáo. Bà đã chào đón rất nhiều người từ các hệ giáo phái khác nhau, kể cả những người theo giáo phái Labadie.

Elisabeth qua đời vào ngày 12 tháng 2 năm 1680.

Năm 1639, Elisabeth bắt đầu thư từ với Anna Maria van Schurman, một phụ nữ uyên bác được mệnh danh là Minerva của Hà Lan. Trong một lá thư, van Schurman đã hướng dẫn Elisabeth về những chủ đề cần nghiên cứu và tranh luận về sự hữu ích của môn lịch sử.

Elisabeth bắt đầu viết thư với Descartes từ năm 1643 và tiếp tục cho đến khi Descartes qua đời vào đầu năm 1650.

Elisabeth cũng trao đổi thư với một số người Giáo hữu nổi tiếng như Robert Barclay và William Penn. Descartes đến La Hay để gặp một số nhân vật trí thức nổi bật ở Hà Lan, những người có thể ủng hộ quan điểm triết học của ông. La Haye là nơi gặp gỡ thường xuyên của những nhân vật có ảnh hưởng hay quyền lực. Khi Descartes trình bày ý tưởng của mình, Elisabeth chăm chú lắng nghe và rất hứng thú với những suy nghĩ về tâm trí và cơ thể của Descartes. Sau chuyến viếng thăm của Descartes, ông được kể lại rằng Elisabeth rất quan tâm đến công trình của ông. Descartes rất vui và tỏ ý muốn gặp gỡ công chúa. Ông đã đến La Haye trong một dịp khác và có ý định gặp Elisabeth nhưng không thành. thế=Elisabeth of Bohemia-Palatinatefrom A Sister of Prince Rupert by E. Godfrey. According from the text the original painting this photo is based on was painted by Gerard Honthorst and hangs in the National Gallery.|phải|nhỏ|332x332px| Chân dung Elisabeth tại Phòng triển lãm Quốc gia, London, UK. Sau khi Elisabeth biết Descartes muốn gặp mình, bà đã viết cho Descartes một lá thư. Trong bức thư ngày 16 tháng 5 năm 1643 này, Elisabeth viết, "hãy nói cho tôi biết làm thế nào linh hồn của một con người (dù chỉ là một chất suy nghĩ) lại có thể điều khiển năng lượng trong cơ thể và khiến nó hành động tự nguyện". Elisabeth đặt câu hỏi về quan điểm nhị nguyên của Descartes rằng làm thế nào linh hồn và thể xác có thể tương tác với nhau. Elisabeth thắc mắc tại sao một thứ phi vật chất (ý tưởng về tâm trí của Descartes) lại có thể di chuyển một thứ vật chất (cơ thể). Descartes đã trả lời thư của Elisabeth với câu trả lời vòng vo rằng không nên coi sự tương tác này như của giữa hai sự vật vật lý mà nên thiên về sự tồn tại dung hợp giữa hai tính chất của "chất nặng" và cơ thể.

Elisabeth không hài lòng với câu trả lời này nên đã hồi âm lại cho Descartes. Trong bức thư này, ngày 20 tháng 6 năm 1643, Elisabeth viết rằng bà không thể "hiểu được ý tưởng mà qua đó chúng ta phải coi là linh hồn (không có giới hạn và phi vật chất) có thể di chuyển cơ thể, nghĩa là, qua ý tưởng đó mà ông có thể hiểu được chất nặng... Và tôi thừa nhận rằng tôi sẽ dễ dàng tiếp thu khái niệm vật chất và giãn nở đối với tâm trí hơn là tiếp thu khả năng chuyển động cơ thể hay bị cơ thể chuyển động đối với một thứ phi vật chất." Trong một bức thư khác từ Elisabeth đến Descartes ngày 1 tháng 7 năm 1643, Elisabeth đồng ý với Descartes rằng các giác quan của chúng ta là bằng chứng cho thấy linh hồn tác động lên cơ thể và cơ thể tác động lên linh hồn, nhưng sự tương tác này không làm sáng tỏ bất cứ điều gì về cách thức nó xảy ra. Qua sự tương tác thư từ giữa Elisabeth và Descartes, có thể thấy rằng Elisabeth cho rằng Descartes có một ý tưởng về cách linh hồn và cơ thể tương tác và yêu cầu làm rõ về cách thức linh hồn thực hiện điều này.

Đóng góp cho nữ quyền trong lịch sử triết học

Elisabeth của Bohemia là một chủ đề quan trọng của nữ quyền trong lịch sử triết học . Bà được chú ý như một nhà tư tưởng nổi bật có đóng góp quan trọng vào sự phát triển của các nữ học giả ở thế kỷ 17. Các học giả nữ quyền đã nghiên cứu các thư từ và cuộc sống của bà để hiểu những hạn chế đặt ra đối với các nhà tư tưởng nữ thế kỷ 17. Một số học giả trích dẫn Elisabeth như một ví dụ điển hình về cách các quan niệm triết học cũ về phụ nữ đã loại tên họ ra khỏi triết học chính thống. Đối với các học giả nữ quyền, những bức thư của bà và Descartes cho thấy rõ tầm quan trọng của việc tái phát hiện dấu ấn của các nữ triết gia trong triết học kinh điển. Elisabeth đã góp phần mở đường cho sự phát triển của các nhà tư tưởng nữ ở thế kỷ 17. Triều đình lưu vong của bà ở La Haye đóng vai trò như một mạng lưới liên kết các nữ học giả, nơi phụ nữ có thể tự do thảo luận triết học thông qua thư từ. Ngoài Elisabeth, mạng lưới này còn bao gồm các nữ triết gia nổi tiếng như Anna Maria van Schurman, Marie de Gournay và Lady Ranelagh.

Dẫn nguồn