✨Đài Đồng Tước

thumb|Tào Tháo tổ chức yến tiệc ở đài Đồng Tước. Ảnh minh họa trong tác phẩm [[Tam quốc diễn nghĩa của La Quán Trung.]] Đài Đồng Tước () là một công trình do Tào Tháo cho người xây dựng vào năm 210 ở Nghiệp Thành thuộc Hán. Mặc dù đã bị phá hủy vào năm 577, tòa đài vẫn giữ một vị trí trong văn hóa Trung Quốc thông qua mối liên hệ với Tào Tháo. Đây cũng là chủ đề của nhiều bài thơ phú và đóng vai trò như nguồn cảm hứng cho các phương tiện giải trí hiện đại.

Lịch sử

Tào Tháo

Nghiệp Thành nằm bên dòng Chương giang, là căn cứ của Viên Thiệu. Sau khi đánh bại Viên Thiệu, Tào Tháo chiếm thành trì này ở trận Nghiệp Thành (204), xây dựng nơi đây làm chỗ ở chính. Do nhiều năm chiến loạn đã phá hủy vùng nội thành, Tào Tháo tiến hành tái thiết Nghiệp theo khuôn mẫu của một kinh đô. Tháo khởi xướng một số công trình, đào kênh quanh và trong thành để phục vụ tưới tiêu, thoát nước và xây Văn Xương điện, về sau trở thành trung tâm quần thể cung điện ở Nghiệp. Một trong số các công trình mà Tháo khởi xướng có đài Đồng Tước, được dựng lên vào năm 210 ở góc tây bắc của thành. Đến năm 213, lại xây thêm hai đài nữa là Kim Hổ ở phía nam và Băng Tỉnh ở phía bắc. Ba đài này được gọi chung là tam đài.

Theo ghi chép, đài Đồng Tước cao 10 trượng (23 mét), hai đài còn lại mỗi đài cao 8 trượng (18 mét). Các chuyên gia thời hiện đại đo được nền của đài Đồng Tước và đài Kim Hổ là 122 mét từ bắc xuống nam và 70 mét từ đông sang tây. Trên đỉnh mỗi đài có các đình với hơn trăm phòng. Theo Chiêu Minh văn tuyển, Đồng Tước có 101 phòng, Kim Hổ có 109 phòng còn Băng Tỉnh có 145 phòng. Các đài được nối với nhau bằng cầu trên cao, ngoài ra còn có một lối đi dẫn từ các đài ra tới nội thành. Dưới mỗi đài là nơi cất trữ ngũ cốc, muối, nước, nhiên liệu và than chì, riêng đài Băng Tỉnh còn chứa cả băng. Xung quanh các đài có Đồng Tước viên, hay còn gọi là Tây viên do nằm ở phía tây cung điện. Khu vườn này chiếm toàn bộ góc tây bắc của Nghiệp Thành.

Tên gọi "Đồng Tước" gợi lên kinh đô Trường An của nhà Tây Hán vì nó ám chỉ đến những dấu hiệu tốt lành trong một bài hát cổ: "Trường An thành tây song viên khuyết, thượng hữu nhất song đồng tước túc, nhất minh ngũ cốc sinh, tái minh ngũ cốc thục". Kim Hổ đài được đặt tên theo hổ phù mà Hán Hiến Đế ban cho Tào Tháo vào năm 213.

Thời kỳ Lục triều

Năm 220, Tào Tháo mất, con là Tào Phi buộc Hán Hiến Đế thoái vị, mở đầu nhà Tào Ngụy. Dù kinh đô triều Ngụy đã dời về Lạc Dương, Nghiệp Thành vẫn được xem là "kinh đô phía bắc" thứ hai của nước này. Đến năm 263, nhà Tấn thành lập, về sau mất phần đất phía bắc Trung Quốc vào tay các tộc Hồ. Nghiệp Thành là kinh đô của các nước Hậu Triệu (319–351), Tiền Yên (337–370), Nhiễm Ngụy (350–352), Đông Ngụy (534–550) và Bắc Tề (550–577).

Năm 334, Thạch Hổ cướp ngôi Thạch Hoằng, trở thành hoàng đế nhà Hậu Triệu. Ông huy động đến 400.000 người để xây dựng các công trình ở tân đô Nghiệp Thành và Trường An, Lạc Dương. Cũng nhờ các công trình này, tam đài vốn bị hư hỏng nặng "đã được trang hoàng và tô điểm còn hơn đầu thời [Tào] Ngụy". Đài Đồng Tước được nâng lên thành 12 trượng, đỉnh che phủ bằng một đình hình tròn với "các xà nhà và rui liên kết", cao năm tầng, trên nóc gắn một bức điêu khắc chim đồng. Cả đài và đình cao 27 trượng. Đài Kim Hổ đã bị đổi tên thành đài Kim Phượng do kỵ húy với tên của Thạch Hổ.

Năm 558, vào thời Bắc Tề, 300.000 người đã được huy động để cải tạo tam đài, biến công trình trở nên "cao và hoành tráng" hơn bao giờ hết. Các đài cũng tiếp tục bị đổi tên vào giai đoạn này, trong đó Đồng Tước đổi thành Kim Phượng, Kim Hổ thành Thánh Ứng và Băng Tỉnh thành Sùng Quang. Sau khi bị Bắc Chu xâm lược vào năm 577, Bắc Tề nhanh chóng tan rã. Bắc Chu Vũ Đế đã ban hành "Hủy Triệt Tề Quốc Viên Đài Chiếu", lên án sự hoang phí của nước Tề và ra lệnh phá hủy các khu vườn ở Nghiệp cùng với tam đài.

Về sau

Mặc dù Nghiệp Thành và các đài đã bị phá hủy, nền móng của tam đài vẫn còn tồn tại tới thời nhà Nguyên. Trên nền của đài Đồng Tước, người ta dựng lên một ngôi chùa Phật giáo tên Vĩnh Ninh, trong khi Đạo quán Động Tiêu được xây tại khu vực của đài Kim Hổ. Theo ghi nhận, đài Băng Tỉnh đã bị cuốn trôi theo sông Chương, khiến cho tam đài khuyết mất một góc. Ngày nay, sau nhiều thế kỷ chịu lũ lụt từ Chương giang, chỉ có đài Kim Hổ là còn có thể trông thấy. Đài Đồng Tước chỉ được xác định thông qua khảo cổ học. Nhiều người dân địa phương đã nhầm lẫn phần còn lại của đài Kim Hổ (hay đài Kim Phượng) thành đài Đồng Tước. Đài Kim Hổ hiện chỉ cao 12 mét. Khu vực tam đài (hiện nay về mặt hành chính thuộc làng Tam Đài, huyện Lâm Chương) đã được xây dựng thành một công viên rộng 20 kilômét vuông với kinh phí 75,62 triệu nhân dân tệ. Công viên bao gồm một bản tái hiện của tam đài, nền móng ban đầu của đài Kim Phượng, một bảo tàng trưng bày nhiều hiện vật khai quật cùng các địa điểm tưởng niệm Tào Tháo và thơ Kiến An.