✨Công lục Đông Dương

Công lục Đông Dương (Danh pháp khoa học: Pavo muticus imperator) là một trong ba phân loài của loài công lục hay công Java (Pavo muticus), phân bố ở Đông Nam Á và tỉnh Vân Nam. Đây là loài chim hoang dã có bộ lông sặc sỡ lại múa đẹp, dễ nuôi và càng phổ biến, người ta nuôi chim công để thưởng ngoạn. Chúng là biểu tượng cho sự quyền quý. Có đề xuất cho rằng những con công ở Việt Nam nên được coi là một phân loài riêng Pavo muticus annamensis vì phạm vi phổ biến của chúng ở Đông Dương.

Chim Công ở Việt Nam hiện được cho là có nguồn gốc, xuất xứ lâu đời từ Trung Quốc, chúng còn được gọi là hay còn gọi là công Trung Quốc hoặc công má vàng, hay công xanh Việt Nam hay công Việt Nam (vì Việt Nam chỉ có phân loài này) hoặc công nội.

Tổng quan

Phân bố

Phân loài này được tìm thấy từ phía đông Myanmar đến Thái Lan, tỉnh Vân Nam, nam Trung Quốc và Đông Dương, phân loài này là phổ biến nhất và có sự phân bố rộng nhất ở khu vực Đông Dương và nam Trung Quốc, phạm vi trước đây của nó có thể mở rộng đến Ma Cao và Hải Nam. Tại Thái Lan, nó hiện đang giới hạn ở các lưu vực sông Nan, Yom, Eng và Ping ở miền Bắc Thái Lan và các lưu vực Huai Kha Khaeng và Mae Klong ở tây Thái Lan.

Ở Việt Nam chúng phân bố ở chủ yếu ở Nam Trung Bộ và Vườn quốc gia Cát Tiên với số lượng rất ít ỏi dù trước kia nó từng sống ở hầu hết các cánh rừng cả nước, chúng có thể đã tuyệt chủng ở phần phía bắc của đất nước. Hiện nay, trong tự nhiên, chim công Việt Nam hiện nay phân bố chủ yếu ở Nam Trung Bộ và Vườn quốc gia Cát Tiên, dân số lớn cuối cùng của nó được giới hạn ở phía đông nam tại Vườn quốc gia Cát Tiên.

Phân loại

nhỏ|phải|Phân loài Imperator Đây là một hình thái thứ ba của công Java đã được mô tả vào năm 1949 bởi ông Jean Delacour, với pháp danh ba phần là imperator, mẫu vật được tìm thấy ở Đông Dương (Ấn Độ-Trung Quốc). Từ đề xuất của một đại lý chim ở Hồng Kông, Delacour kết luận đã có ba nòi phụ loài của Công Java. Delacour cũng bác bỏ một số mẫu vật khác thường là biến thể cá thể (bao gồm cả các mẫu vật kiểu cho imperator có nguồn gốc từ Bolaven, Lào), và tuyên bố nghiên cứu thêm là cần thiết để thiết lập các nguyên tắc phân loại của công Java. Một vài nghiên cứu đã được tiến hành để chứng minh phân loại mông trắng, mặc dù nó được chấp nhận bởi gần như tất cả các cơ quan. Một số tác giả đã cho rằng nông dân tìm thấy ở Vân Nam (mà theo truyền thống được phân loại là imperator), có thể là chủng tộc khác.

Các tác giả của một nghiên cứu ở Trung Quốc xác định giai đoạn phân kỳ giữa Công Java và Ấn Độ là 3 triệu năm. Trong nghiên cứu này, họ cũng lưu ý dường như có hai kiểu hình khác nhau của Công Java ở Vân Nam cần được phân loại như là phân loài khác biệt. Mặc dù nghiên cứu của Ettore Randi cho rằng Công Java ở Malaysia là những phân loài giống như muticus muticus còn tồn tại của Java, một số tác giả đã đề nghị coi hai dân số là khác biệt. Do phạm vi rộng lớn imperator ở Đông Dương, phân loài khác trong phạm vi của nó cũng đã được đề xuất, đặc biệt là annamensis của khu vực Đông Nam Á (bao gồm các mẫu vật Bolaven nói trên) và yunnanensis của Vân Nam (công Vân Nam hay công Trung Quốc. Khi chim trưởng thành (chim trống) chiều dài cơ thể có thể đạt tới 2,1 m. Trong đó bộ đuôi có thế tới 1,5m (ở thời kỳ 3–5 năm tuổi). Trọng lượng có thể đạt từ 8–12 kg/con. Công lớn nhanh, nuôi nửa năm nặng khoảng 2–3 kg, chim công trưởng thành nặng 5–7 kg, mào trên đầu được tạo thành bởi những chiếc lông cao khoảng 6–7 cm thịt chúng có độ thơm ngon của một thứ bát trân, màu sắc chủ yếu là vàng óng lộng lẫy. Chim công dù đã thuần hóa nhưng chúng không mất đi sự hoang dã vốn có như sức sống, đề kháng cao, ít bệnh tật, là loài có nguồn gốc hoang dã nên công có sức đề kháng khá tốt, lại không dị ứng với cách nuôi nhốt. Công nặng đến 7-8 cân nhưng vẫn không thoát được cái tật cố hữu là sợ mèo, có ghi nhận khi một chú mèo mướp lẻn trộm vào. Mèo thấy công to lớn cũng chẳng dám động vuốt, nhe nanh mà chỉ bới nghịch chậu thức ăn nhưng làm cho cả đàn công sợ hãi. Một con công đực trưởng thành sợ quá cứ bay lên, lộn xuống rồi đập đầu vào mái chuồng mà chết, một con công mái đẻ mỗi năm 3 lứa khoảng 30-36 quả trứng, cho ấp điện 26-30 ngày thì nở. Công cái hai tuổi đã đẻ nhưng công đực phải ba tuổi mới có khả năng làm cha, công cái chỉ chịu ngừng sinh sản ở độ tuổi 25

Người dân gọi điện báo cho Thảo Cầm Viên Sài Gòn tới bắt. Các nhân viên của đơn vị này sau đó đã xuống vị trí chim đậu, tìm cách tiếp cận. Thấy động, con chim tiếp tục bay trên mái nhà dân. Sau hơn một ngày bay lạc vào khu dân cư, chiều hôm sau chim công có dấu hiệu đuối sức, bay đậu trên khu vực cửa sổ của một tòa nhà, chim đã nhiều lần bay qua lại đuối sức, rồi lao vào một bức tường, rơi xuống đất, nhân viên mang vợt, bao tải đã vào khu vực phía trong tòa nhà tiếp cận thì chim công vươn cánh bay được một đoạn rồi sà xuống vỉa hè. Khi họ cầm vợt đến gần thì chú chim bay từ dây điện sang một sân thượng cạnh đó, Nhiều lần bay qua lại tránh né, chim công tỏ ra đuối sức, chậm chạp rồi đâm sầm vào một bức tường, rơi xuống đất. Nhân viên nhanh tay dùng vợt bắt lấy chim trên đưa về Thảo cầm viên Sài Gòn chăm sóc nhờ sự hỗ trợ của lực lượng chức năng Phường 7.

Con chim sau khi bị bắt có tình trạng mệt mỏi, kiệt sức vì đói. Các nhân viên sau đó đưa con chim về cho ăn, chăm sóc nên sức khỏe con vật đã tương đối tốt, ổn định, ăn uống tốt, được nuôi cách ly để theo dõi thể trạng và đánh giá sức khỏe