✨Cầy mực

Cầy mực (tiếng Mường: tu dân, tiếng Thái: hên mi, tiếng Nùng: hên moòng, tiếng Dao: điền chiến, danh pháp hai phần: Arctictis binturong) là loài động vật ăn thịt thuộc họ Cầy (Viverridae). Chúng được liệt vào danh sách loài sắp nguy cấp bởi IUCN do xu hướng suy giảm số lượng cá thể ước tính hơn 30% trong ba thập kỷ qua.

Thomas Stamford Raffles mô tả một cá thể cầy mực lần đầu tiên ở Malacca, nơi mà chúng được gọi là binturung. Trong tiếng Mã Lai, chúng được biết đến với cái tên benturung, và tại Riau, Indonesia là tenturun.

Cầy mực là một chi đơn loài. Tên chi Arctictis nghĩa là 'gấu-chồn', xuất phát từ tiếng Hy Lạp arkt- 'gấu' + iktis 'chồn'.

Cầy mực là loài thú ăn đêm và ngủ trên các cành cây. Chúng ăn trái cây là chính, ngoài ra còn ăn trứng động vật, mầm cây, lá cây và các loại động vật nhỏ như các loài gặm nhấm hoặc chim. Nạn phá rừng đã làm giảm đáng kể số lượng cầy mực. Cầy mực có thể đạt tuổi thọ trên 20 năm, con cầy mực có tuổi thọ kỉ lục là 26 năm.

Đặc điểm

nhỏ|trái|Hộp sọ và bộ răng cầy mực theo minh họa trong Histoire naturelle des mammifères của [[Paul Gervais|Gervais]] Kích thước của cầy mực có thể rất khác nhau tùy theo mỗi cá thể. Chiều dài thân từ 795 – 860 mm, đuôi có thể dài từ 400 – 714 mm, độ dài bàn chân từ 90 – 140 mm, trọng lượng thân thể từ 10 – 20 kg. Đa số cầy mực có bộ lông đen tuyền trừ phần mõm phớt trắng, nhưng một số có bộ lông phớt trắng hoa râm hoặc xám trắng. Lông của cầy mực dài, thô và xù. Đuôi của chúng rất dài và rậm lông, có gốc đuôi lớn và thon dần về phía mút đuôi. Lúc leo trèo cầy mút có thể uốn cong cuộn mút đuôi vào thân cây. Mõm ngắn và nhọn. Mắt của chúng to, đen và lồi. Đôi tai của cầy mực ngắn, tròn, trên tai có chỏm lông đen dài, viền tai màu trắng. Có sáu răng cửa ngắn tròn ở mỗi hàm, hai răng nanh dài và nhọn, và sáu răng hàm ở mỗi bên. Chân ngắn và khoẻ có móng vuốt lớn thích hợp cho leo trèo, lông trên chân ngắn và có màu hơi nâu. Bàn chân có năm ngón, lòng bàn chân không có lông, chân sau dài hơn chân trước. A. b. binturong (Raffles, 1821) – phạm vi từ Malacca đến tây nam Thái Lan và Tenasserim; A. b. albifrons (Cuvier, 1822) – phân bố ở đông Himalaya đến Bhutan, bắc Myanmar và Indochina; Cầy mực là một trong khoảng 100 loài thú có khả năng điều chỉnh thời gian mang thai để phù hợp với các điều kiện môi trường. Số cầy non sinh ra trong mỗi lứa thường là hai nhưng cũng có thể đến sáu. Con sơ sinh nặng khoảng 400 gam.

Tuổi thành thục sinh sản trung bình của cầy mực cái là 30,4 tháng và của cầy mực đực là 27,7 tháng. Khả năng sinh sản kéo dài đến 15 tuổi.

Tình trạng bảo tồn

Trữ lượng cầy mực trong tự nhiên rất ít. Do săn bắt quá mức và nạn khai thác rừng, phá rừng nên trữ lượng của cầy mực đã giảm đi một cách đáng kể. Tại Việt Nam, Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật đã kết hợp với Vườn thú Hà Nội nghiên cứu kỹ thuật nhân nuôi và đã nuôi được cầy sinh sản.