✨Ani
thumb|Cờ hiệu của Ani
Ani (; , Ánion; là một thành phố Armenia đổ nát thời Trung Cổ nằm tại tỉnh Kars của Thổ Nhĩ Kỳ, gần biên giới với Armenia.
Giữa năm 961 đến 1045, nó từng là thủ đô của vương quốc Bagratid Armenia đã từng trải rộng khắp Armenia và miền đông Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay. Ani từng được biết đến như là "Thành phố của 1001 Nhà thờ"
Ani từ lâu đã nổi tiếng nhờ sự tráng lệ và lộng lẫy, thành phố đã từng bị rơi vào quên lãng bởi vó ngựa Mông Cổ vào năm 1236 và sau đó là bị tàn phá bởi trận động đất năm 1319 khiến nó suy tàn trở thành một ngôi làng, dần dần bị bỏ rơi và lãng quên vào thế kỷ 17. Ani là biểu tượng về văn hóa, tôn giáo, di sản đã được công nhận rộng rãi bởi những người Armenia. Razmik Panossian, một nhà khoa học chính trị người Canada gốc Armenia thì Ani là một trong những biểu tượng hữu hình dễ thấy nhất về sự vĩ đại của văn hóa Armenia và do đó nó là niềm tự hào của người Armenia.
Tên nguyên
Thành phố đã mất tên từ thành phố pháo đài Armenia và trung tâm Pagan giáo Ani-Kamakh nằm ở vùng Daranaghi của Thượng Armenia. Ani được biết đến trước đây như là 'Khnamk (Խնամք), Lãnh đạo của họ là Ashot Msaker đã được trao danh hiệu ishkhan (hoàng tử) của Armenia bởi Khalifah vào năm 804. Thủ đô đầu tiên của người Bagratuni là ở Bagaran nằm cách Ani 40 km về phía nam trước khi được chuyển đến Shirakavan nằm cách Ani 25 km về phía đông bắc. Sau đó, thủ đô một lần nữa được rời về Kars trong năm 929. Năm 961, vua Ashot III rời kinh đô từ Kars về Ani.
Đỉnh cao quyền lực của Ani chính là trong thời kỳ trị vì kéo dài của vua Gagik I từ năm 989 đến 1020. Sau khi ông qua đời, hai người con trai của ông đã tranh giành về thừa kế. Trong khi người con trai cả Hovhannes-Smbat III giành quyền kiểm soát Ani thì người con trai thứ là Ashot IV đã kiểm soát các vùng khác của vương quốc Bagratid. Hovhannes-Smbat sợ rằng đế chế Byzantine sẽ tấn công vương quốc của mình, khi hoàng đế Basileios II của Byzantine nắm quyền. Khi Hovhannes-Smbat qua đời trong năm 1041, người kế thừa Basileios là hoàng đế Mikhael IV xứ Paphlagonia, tuyên bố chủ quyền đối với Ani. Vị vua mới của Ani là Gagik II (cại trị từ 1042-1045) đã phản đối điều này và quân đội Byzantine đưa đến nhằm chiếm giữ Ani đã bị đẩy lùi. Tuy nhiên, trong năm 1046, Ani đã đầu hàng trước Byzantine, Và sự thành công khi Zakare Shahanshah cai trị. Triều đại Zakare của Zakarids tự nhận là người kế nhiệm của Bagratids. Sự thịnh vượng sau đó nhanh chóng đã trở lại với Ani với nhiều công sự phòng thủ và nhà thờ mới được xây dựng.
Đế quốc Mông Cổ sau đó đã không thành công trong việc bao vây Ani vào năm 1226, nhưng đến năm 1236 thì thành phố đã bị phá hủy và một số lượng lớn người dân của Ani bị tàn sát. Ani đã thất thủ khi Shahanshah vắng mặt. Khi trở về, Zakarids tiếp tục cai trị Ani với tư cách như là chư hầu của Mông Cổ hơn là của Gruzia.
Đến thế kỷ 14, thành phố bị cai trị bởi một chuỗi các triều đại địa phương Thổ Nhĩ Kỳ, bao gồm cả Jalayrids và Kara Koyunlu, những người đã đặt Ani là thủ phủ của họ. Thành phố sau đó đã bị hủy hoại bởi một trận động đất năm 1319. Những tòa nhà có nguy cơ sụp đổ cao nhất cũng đã được trùng tu khẩn cấp. Một bảo tàng đã được thành lập để lưu giữ hàng chục nghìn món đồ được khai quật ở Ani. Bảo tàng được đặt tại hai tòa nhà là Nhà thờ Hồi giáo Minuchihr và một công trình khác được xây dựng bằng đá. Những người từ các làng và thị trấn lân cận của Armenia cũng đã bắt đầu tham quan thành phố một cách thường xuyên hơn. Thậm chí, một đội ngũ được xây dựng nhằm mục đích giáo dục cho trẻ em Armenia địa phương, xây dựng công viên khảo cổ và trồng cây xanh làm đẹp cho địa điểm khảo cổ.
Năm 1918, trong giai đoạn nửa sau của Thế chiến thứ nhất, quân đội của Đế quốc Ottoman đã chiến đấu theo cách của họ trên lãnh thổ của nước Cộng hòa Armenia mới được công bố tại Kars vào tháng 4 năm 1918. Tại Ani, nỗ lực đã được thực hiện để di rời những hiện vật trong bảo tàng trước sự tấn công từ các binh lính Thổ Nhĩ Kỳ.